فرزندان حضرت عباسبرخی تعداد فرزندان حضرت عباس را دو نفر به نام‌های عبیدالله و فضل یا حسن و محمد، و برخی دیگر او را تنها صاحب یک فرزند، یعنی عبیدالله دانسته‌اند؛ بنا بر نقلی، حضرت عباس فرزند دیگری به نام قاسم یا محمد نیز داشته‌اند. بر این اساس گفته‌اند محمد و قاسم در روز عاشورا به شهادت رسیده‌اند؛ از‌این‌رو نمی‌توان گفت که فرزندان حضرت ابوالفضل العباس (علیه‌السلام) در کربلا حضور نداشتند؛ چون یا بودند و به شهادت رسیدند و یا در قافله اسرا بودند و با توجه به سن کم نجنگیدند؛ زیرا بنا بر تحقیق و جست‌وجو، گزارشی تاریخی که عدم حضور فرزندان حضرت عباس بن علی (علیه‌السلام) در کربلا را اعلام کند، نیافتیم. ۱ - نام همسر حضرت عباسدر منابع تاریخی آمده است، حضرت ابوالفضل العباس (علیه‌السلام) با لبابه دختر عبدالله بن عباس، پسر عموی، پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) ازدواج کرد. ۲ - تعداد فرزندانحاصل این ازدواج، فرزند یا فرزندانی بود که در تعداد آنها اختلاف نظر وجود دارد. ۲.۱ - دیدگاه اولبرخی تعداد آنها را دو نفر اعلام کرده‌اند. یکی به نام عبیدالله و دیگری به نام فضل. [۱]
ابن‌صوفی نسابه، نجم‌الدین ابوالحسن علی بن ابی‌الغنائم محمد، المجدی فی انساب الطالبیین، ص۲۳۱، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ دوم، ۱۴۲۲ق.
یا حسن [۳]
شامی، جمال الدین یوسف بن حاتم، الدر النظیم فی مناقب الائمة اللهامیم، ص۴۴۰، قم، دفتر نشر اسلامی، چاپ اول، ۱۴۲۰ق.
یا محمد. ۲.۲ - دیدگاه دومبرخی دیگر او را تنها صاحب یک فرزند، یعنی عبیدالله دانسته‌اند. ۲.۳ - دیدگاه سومدر کتاب «نور العین فی مشهد الحسین» که منسوب به اسفراینی (م ۴۱۸ق) است؛ فرزندان دیگری را نیز برای حضرت عباس (علیه‌السلام) ذکر می‌کند که در کربلا حضور داشتند. البته تنها نام یکی از آنها را با نام قاسم نام می‌برد و برای فرزند دیگرش عبارت «ابن العباس» را می‌آورد. برخی متأخران نام او را محمد ذکر کرده‌اند. [۶]
مظفر، عبدالواحد، بطل العلقمی العباس الاکبر بن الامام امیرالمومنین علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام) ، ج۳، ص۴۳۳ – ۴۳۴، قم، المکتبة الحیدریة، ۱۴۲۵ق.
۳ - گزارشی از اسفراینیاسفراینی درباره شهادت قاسم بن عباس و برادرش محمد می‌نویسد: هنگامی که بیش‌تر یاران امام حسین (علیه‌السلام) در درگیری با دشمنان به شهادت رسیدند، امام حسین (علیه‌السلام) فریاد برآورد: «وا غَوْثاه، بِکَ یا الله، وا قِلَّةَ ناصِراه؛ فریاد (از بی‌کسی) به تو پناه می‌برم ای خدا! وای از کمی یاران!» در این لحظه، دو نوجوان که چهره‌ای مانند ماه داشتند، (صدای امام را شنیدند)، از خیمه به بیرون دویدند که یکی از آن دو فرزند عباس (محمد) و دیگری برادرش قاسم بود؛ و در پاسخ امام فریاد زدند: «لَبَّیْکَ یا مَولانا، نَحنُ بَینَ یَدَیکَ؛ در خدمت توایم ای سرور ما!». امام حسین (علیه‌السلام) رو به آنان کرد و فرمود: «شهادت پدرتان کافی است»؛ اما آنان امتناع ورزیده و گفتند: «نه به خدا ای عمو!» سپس از امام اجازه گرفته و به میدان نبرد شتافتند و پس از پیکار با دشمن هر دو به شهادت رسیدند. ۴ - دلایلی بر رد گزارش اسفراینیاما به دلایل مختلفی نمی‌توان به گزارشات نورالعین اعتماد و اطمینان نمود؛ که در این‌جا به نمونه‌هایی به طور خلاصه اشاره می‌شود: ۴.۱ - دلیل اولتعدادی از علمای رجال و حدیث‌شناس و عاشوراپژوهان درباره این کتاب گفته‌اند: در این کتاب به قدری دروغ‌های عجیب و غریب و خلاف عقل و خلاف متواترات تاریخی فراوان است که نمی‌توان آن را منتسب به ابواسحاق اسفراینی، فقیه برجسته شافعی دانست. هرکس در مقتل چاپ‌شده نورالعین نگاه کند، چیزهایی که شیعه و سنی برخلاف آن اتفاق کرده‌اند، خواهد دید. لذا به گزارشات نورالعین به‌تنهایی اعتمادی نداریم. [۸]
طباطبایی، عبدالعزیز، اهل البیت فی المکتبة العربیة، ص۶۵۵، قم، مؤسسه آل البیت (علیه‌السلام)، ۱۴۱۷ق.
[۹]
قزوینی، فضل علی، الامام الحسین و اصحابه، ص۱۵۰، قم، ۱۴۱۵ق.
[۱۰]
فاطمی، سید حسن، منابع تحریف گستر در حادثه عاشورا به نقل از اربعین حسینیه، مجله کتاب‌های اسلامی، تابستان ۱۳۸۳ش، شماره ۱۷، ص۲۷۲.
۴.۲ - دلیل دوماین بخش از گزارش نورالعین به گونه‌ای نقل شده است که گویا نبرد کربلا هم در روز عاشورا و روز یازدهم محرم بوده است؛ در حالی که این برخلاف نقل منابع تاریخی و حدیثی می‌باشد. به علاوه، بخشی از آن‌چه درباره دو فرزند حضرت ابوالفضل (علیه‌السلام) نقل کرده، شباهت زیادی به جریان قاسم بن حسن (علیه‌السلام) دارد. گویا نقل‌کننده میان وقایع و مبارزات عاشورا مرتکب اشتباه شده و گزارشات را درهم آمیخته است. ۵ - حضور فرزندان عباس در کربلابه هر حال درباره حضور فرزندان حضرت ابوالفضل العباس (علیه‌السلام) در کربلا یا شهادت آنها باید گفت: ۵.۱ - شهادت محمددر برخی منابع تاریخی آمده است که محمد بن عباس در روز عاشورا به شهادت رسید. ابن شهر آشوب در تعداد شهدای بنی‌هاشم می‌نویسد: «وَ اخْتَلَفُوا فِی عَدَدِ الْمَقْتُولِینَ مِنْ أَهْلِ الْبَیْتِ فَالْأَکْثَرُونَ عَلَى أَنَّهُمْ کَانُوا سَبْعَةً وَ عِشْرِینَ تِسْعَةٌ ... مِنْ وُلْدِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ الْحُسَیْنُ وَ الْعَبَّاسُ وَ یُقَالُ وَ ابْنُهُ مُحَمَّدُ بْنُ الْعَبَّاس...». ۵.۲ - شهادت محمد و قاسمو ظاهراً برخی مورخان و علما به طور اجمال با توجه به گزارش نورالعین گفته‌اند، دو تا از فرزندان حضرت ابوالفضل العباس (علیه‌السلام)، یعنی محمد و قاسم در روز عاشورا به شهادت رسیدند. [۱۳]
امین عاملی، سید محسن، اعیان الشیعة، ج۱، ص۶۱۰، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۰۳ق.
[۱۴]
مظفر، عبدالواحد، بطل العلقمی العباس الاکبر بن الامام امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام) ، ج۳، ص۴۳۳ – ۴۳۴، قم، المکتبة الحیدریة، ۱۴۲۵ق.
[۱۵]
حائری مازندرانی، محمد مهدی، معالی السبطین فی احوال الحسن و الحسین (علیه‌السلام) ، ج۱، ص۴۳۵، تبریز، مکتبة القرشی، ۱۳۵۶ق.
۵.۳ - نتیجهازاینرو نمی‌توان گفت که فرزندان حضرت ابوالفضل العباس (علیه‌السلام) در کربلا حضور نداشتند؛ چون یا بودند و به شهادت رسیدند یا در قافله اسرا بودند و با توجه به سن کم نجنگیدند؛ زیرا بنا بر تحقیق و جست‌وجو، گزارشی تاریخی که عدم حضور فرزندان حضرت عباس بن علی (علیه‌السلام) در کربلا را اعلام کند، نیافتیم. به علاوه، با وجود چنین گزارشی، با توجه به خردسال بودن فرزندان ایشان، عدم حضورشان در کربلا هم مشکلی ایجاد نمی‌کند. ۶ - پانویس
۷ - منبعپایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «فرزندان حضرت عباس»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۳/۱۹. رده‌های این صفحه : تاریخ زندگانی امام حسین | تاریخ معصومان | حضرت ابا الفضل | شهدای بنی هاشم در کربلا
|